Dzieci. Zaburzenia wzrostu związane z niewystarczającym wydzielaniem hormonu wzrostu i zaburzenia wzrostu związane z zespołem Turnera lub przewlekłą niewydolnością nerek. Zaburzenia wzrostu (obecny wzrost <-2,5 SD i wzrost standaryzowany wzrostem rodziców <-1 SD) u dzieci z opóźnieniem wzrastania wewnątrzmacicznego (SGA), z masą i/lub długością urodzeniową poniżej -2 SD, które nie odrobiły niedoboru wzrostu (HV SD <0 w ciągu ostatniego roku) do wieku 4 lat lub później. Zespół Pradera-Williego w celu zwiększenia wzrostu i poprawy budowy ciała (zmniejszenie masy tkanki tłuszczowej). Rozpoznanie zespołu Pradera-Williego powinno być potwierdzone przez odpowiednie badania genetyczne. Dorośli. Terapia zastępcza u osób dorosłych z wyraźnym niedoborem hormonu wzrostu. Niedobór hormonu wzrostu nabyty w wieku dorosłym: Ciężki niedobór hormonu wzrostu w wieku dorosłym definiuje się na podstawie stwierdzonej patologii podwzgórzowo-przysadkowej i stwierdzonego niedoboru co najmniej jednego hormonu przysadkowego innego niż prolaktyna. U pacjentów z tym zaburzeniem należy wykonać jeden dynamiczny test diagnostyczny w celu rozpoznania lub wykluczenia niedoboru hormonu wzrostu. Niedobór hormonu wzrostu nabyty w dzieciństwie: Pacjenci z niedoborem hormonu wzrostu w dzieciństwie w wyniku wrodzonych, genetycznych, nabytych lub idiopatycznych przyczyn. U pacjentów z niedoborem GH o początku w dzieciństwie należy ponownie ocenić zdolność wydzielniczą hormonu wzrostu po zakończeniu wzrostu. U pacjentów z dużym prawdopodobieństwem przetrwałego niedoboru GH, tj. z wrodzonej przyczyny lub niedoboru GH wtórnego do choroby lub urazu przysadki/podwzgórza, stężenie insulinopodobnego czynnika wzrostu I (IGF-I) w teście SDS <- 2 po leczeniu hormonem wzrostu przez co najmniej 4 tyg. należy uznać za wystarczający dowód głębokiego niedoboru GH. Wszyscy pozostali pacjenci będą wymagali testu IGF-I i jednego testu stymulacji hormonu wzrostu.

Dawkowanie i schemat podawania produktu leczniczego powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Produkt leczniczy należy wstrzykiwać podskórnie, a miejsca podawania produktu leczniczego należy zmieniać w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia lipoatrofii. Niedobór wzrostu związany z niewystarczającym wydzielaniem hormonu wzrostu u dzieci: zalecana dawka wynosi: 0,025-0,035 mg/kg mc./dobę lub 0,7-1 mg/m² pc./dobę; stosowano także większe dawki. W sytuacji, gdy niedobór hormonu wzrostu trwa w wieku dojrzewania leczenie należy kontynuować do osiągnięcia całkowitego rozwoju somatycznego (np. układ ciała, masa kostna). Jednym z celów terapeutycznych w okresie przejściowym jest monitorowanie osiągnięcia prawidłowej masy kostnej definiowanej jako wskaźnikowy punkt T >-1 (np. standaryzowany dla średniej masy kostnej dorosłych uwzględniając płeć i grupę etniczną, mierzony za pomocą absorpcji promieniowania X o dwóch energiach). Jako pomoc w ustaleniu dawkowania należy posługiwać się informacjami dotyczącymi pacjentów dorosłych zamieszczonymi poniżej. Zespół Pradera-Willego u dzieci, w celu zwiększenia wzrostu i poprawy budowy ciała: zaleca się dawkę: 0,035 mg/kg mc./dobę lub 1 mg/m² pc./dobę; nie należy stosować dawki większej niż 2,7 mg/m² pc./dobę. Produktu leczniczego nie należy stosować u dzieci, które rosną mniej niż 1 cm rocznie lub z prawie zamkniętymi strefami wzrostu nasad kości długich. Niedobór wzrostu w przebiegu zespół Turnera: zaleca się dawkę: 0,045-0,05 mg/kg mc. lub 1,4 mg/m² pc./dobę. Niedobór wzrostu w przewlekłej niewydolności nerek: zaleca się dawkę 0,045-0,050 mg/kg mc. (1,4 mg/m² pc.). Dawki te można zwiększyć, jeżeli tempo wzrastania pacjenta jest niezadowalające. Po półrocznym okresie leczenia może być potrzebne skorygowanie dawki. Zaburzenia wzrostu u dzieci z upośledzeniem wzrastania wewnątrzmacicznego (SGA): zaleca się dawkę 0,035 mg/kg mc./dobę (1 mg/m² pc./dobę) do momentu osiągnięcia ostatecznego wzrostu. Leczenie należy przerwać po pierwszym roku terapii, jeśli tempo wzrostu jest mniejsze niż +1 SD. Leczenie należy także przerwać, jeśli prędkość wzrostu wynosi <2 cm/rok i jeśli, o ile konieczne jest potwierdzenie, wiek kostny wynosi >14 lat (dziewczynki) lub >16 lat (chłopcy), co odpowiada momentowi zamknięcia chrząstek nasadowych. Zalecane dawkowanie u dzieci: niedobór hormonu wzrostu: 0,025-0,035 mg/kg mc./dobę: 0,7-1,0 mg/m² pc./dobę; zespół Pradera-Williego: 0,035 mg/kg mc./dobę: 1,0 mg/m² pc./dobę; zespół Turnera: 0,045-0,050 mg/kg mc./dobę: 1,4 mg/m² pc./dobę; przewlekła niewydolność nerek: 0,045-0,050 mg/kg mc./dobę: 1,4 mg/m² pc./dobę; opóźnienie wzrastania wewnątrzmacicznego: 0,035 mg/kg mc./dobę: 1,0 mg/m² pc./dobę. Niedobór hormonu wzrostu u dorosłych: u pacjentów, którzy kontynuują terapię hormonem wzrostu po dziecięcym niedoborze GH, zalecana dawka do wznowienia leczenia wynosi 0,2–0,5 mg na dobę. Dawkę należy stopniowo zwiększać lub zmniejszać zgodnie z indywidualnymi wymaganiami pacjenta określonymi na podstawie stężenia IGF-I. U pacjentów z niedoborem GH nabytym w wieku dorosłym leczenie należy rozpocząć od małej dawki: 0,15-0,3 mg/dobę. Dawkę należy stopniowo zwiększać w zależności od indywidualnych potrzeb ustalonych na podstawie oznaczenia stężenia insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-I) w surowicy. Należy dążyć do uzyskania stężenia IGF-I w zakresie 2 SD od wartości średniej standaryzowanej wobec wieku. Pacjentom z prawidłowym stężeniem IGF-I w momencie rozpoczynania leczenia należy podawać hormon wzrostu do uzyskania zwiększenia stężenia IGF-I do górnej części zakresu normy, nie przekraczając 2 SD. Przy ustalaniu dawki można też się kierować odpowiedzią kliniczną i występowaniem działań niepożądanych. Uznaje się, że istnieją pacjenci z niedoborem GH, u których nie normalizuje się poziom IGF-I pomimo dobrej odpowiedzi klinicznej, a zatem nie wymagają zwiększania dawki. Dobowa dawka podtrzymująca rzadko przekracza 1,0 mg/dobę. U kobiet mogą być wymagane wyższe dawki niż u mężczyzn, przy czym u tych ostatnich stwierdza się z czasem wzrost wrażliwości na IGF-I. Oznacza to, że istnieje ryzyko, iż u kobiet, zwłaszcza otrzymujących doustną estrogenoterapię zastępczą, leczenie będzie niewystarczające, a u mężczyzn z kolei zbyt intensywne. Dlatego co 6 m-cy należy sprawdzać, czy dawkowanie hormonu wzrostu zostało ustalone na właściwym poziomie. Ponieważ prawidłowa, fizjologiczna produkcja hormonu wzrostu zmniejsza się z wiekiem, może zmniejszyć się zapotrzebowanie na produkt leczniczy. U pacjentów w wieku powyżej 60 lat, leczenie należy rozpocząć od dawki 0,1-0,2 mg/dobę i stopniowo zwiększać w zależności od indywidualnego zapotrzebowania pacjenta. Należy stosować najmniejszą skuteczną dawkę. Dawka podtrzymująca u tych pacjentów rzadko przekracza 0,5 mg/dobę.

Produktu leczniczego nie należy stosować: w przypadku nadwrażliwości na substancję czynną lub którąkolwiek substancję pomocniczą; u dzieci, u których nastąpiło zamknięcie stref wzrostu nasad kości długich, u pacjentów z ostrymi chorobami zagrażającymi życiu, z powikłaniami po operacji na otwartym sercu, po operacjach brzusznych i po urazach wielonarządowych, z ostrą niewydolnością oddechową itp. chorobami. Somatropiny nie wolno stosować w przypadku występowania jakichkolwiek objawów choroby nowotworowej. Nowotwory wewnątrzczaszkowe muszą być nieaktywne, a terapia przeciwnowotworowa musi być zakończona przed rozpoczęciem stosowania hormonu wzrostu. W przypadku wystąpienia objawów wzrostu nowotworu leczenie należy przerwać.

Rozpoznanie choroby oraz leczenie somatropiną powinni przeprowadzać lekarze z odpowiednimi kwalifikacjami i doświadczeniem w diagnostyce i leczeniu pacjentów ze wskazaniami do stosowania produktu leczniczego. Bardzo rzadko może wystąpić zapalenie mięśni, które może być związane z substancją konserwującą - m-krezolem. W przypadku bólów mięśniowych lub nadmiernie nasilonego bólu w miejscu wstrzyk. należy rozważyć diagnozę zapalenia mięśni. Jeżeli diagnoza zostanie potwierdzona należy stosować postaci produktu leczniczego niezawierające m-krezolu. Nie należy przekraczać maks. zalecanej dawki dobowej. Somatropina może zmniejszać wrażliwość na insulinę. U pacjentów z cukrzycą może istnieć konieczność zmiany dawkowania insuliny po rozpoczęciu leczenia somatropiną. Pacjentów z cukrzycą, nietolerancją glukozy lub obecnością dodatkowych czynników ryzyka cukrzycy należy w trakcie leczenia somatropiną ściśle obserwować. Hormon wzrostu nasila obwodową konwersję tyroksyny (T4) do trójjodotyroniny (T3), wynikiem tego może być zmniejszenie stężenia T4 z równoczesnym zwiększeniem stężenia T3 w surowicy. Podczas podawania somatropiny stężenie hormonów tarczycy we krwi u zdrowych ochotników w większości przypadków utrzymywało się w normie. Niedoczynność tarczycy może teoretycznie rozwijać się u pacjentów z subkliniczną niedoczynnością tarczycy. W rezultacie czynność tarczycy należy monitorować u wszystkich pacjentów. U pacjentów z niedoczynnością przysadki leczonych terapią zastępczą potencjalny wpływ leczenia hormonem wzrostu na czynność tarczycy musi być ściśle monitorowany. Zastosowanie terapii somatropiną może wpłynąć na hamowanie aktywności dehydrogenazy 11β hydroksysteroidowej typu 1(11βHSD1) i zmniejszyć stężenie kortyzolu w osoczu. U pacjentów poddanych terapii somatropiną z wcześniej niezdiagnozowana centralną (wtórną) niedoczynnością kory nadnerczy może dojść do ujawnienia niedoczynności wymagającej zastosowania zastępczej terapii glikokortykosteroidami. Ponadto, u pacjentów z wcześniej zdiagnozowaną niedoczynnością kory nadnerczy leczonych glikokortykosteroidami może być konieczne zwiększenie stosowanej u nich dawki po rozpoczęciu terapii somatropiną. Jeśli kobieta stosująca somatropinę rozpoczyna doustną terapię estrogenowa, może być konieczne zwiększenie dawki somatropiny w celu podtrzymania poziomu stężenia IGF-I w osoczu w zakresie prawidłowym dla wieku. I odwrotnie, jeśli kobieta przyjmująca somatropinę przerywa stosowanie doustnej terapii estrogenowej, może być konieczne zmniejszenie dawki somatropiny w celu uniknięcia zbyt dużego stężenia hormonu wzrostu i/lub działań niepożądanych. We wtórnym niedoborze hormonu wzrostu, spowodowanym chorobą nowotworową, należy zwracać uwagę na ewentualne objawy nawrotu nowotworu. U pacjentów leczonych somatropiną po wystąpieniu 1-szego nowotworu w wieku dziecięcym zgłaszano zwiększone ryzyko wtórnego nowotworu. U pacjentów leczonych napromienianiem głowy z powodu 1-szego nowotworu najczęściej występującymi wtórnymi nowotworami były guzy wewnątrzczaszkowe, zwłaszcza oponiaki. U pacjentów z zaburzeniami czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego, w tym w przypadku niedoboru hormonu wzrostu, częściej niż w ogólnej populacji występuje dysplazja bliższej nasady kości udowej. Z tego powodu dzieci kulejące podczas leczenia somatropiną, należy dokładnie zbadać. W przypadku wystąpienia silnych lub nawracających bólów głowy, zaburzeń widzenia, nudności i/lub wymiotów zaleca się wykonanie badania dna oka ze zwróceniem uwagi na występowanie obrzęku nerwu wzrokowego (tarczy zastoinowej). W razie potwierdzenia takiego podejrzenia należy brać pod uwagę rozpoznanie łagodnego nadciśnienia śródczaszkowego i ewentualnie zaprzestać podawania hormonu wzrostu. Obecnie nie ma wystarczających danych, które byłyby pomocne w podejmowaniu decyzji o dalszym sposobie leczenia pacjentów, u których nadciśnienie śródczaszkowe ustąpiło. Jeśli powraca się do podawania hormonu wzrostu, konieczna jest dokładna obserwacja pacjentów pod kątem objawów związanych z nadciśnieniem śródczaszkowym. U niewielkiej liczby pacjentów leczonych somatropiną z powodu niedoboru hormonu wzrostu zaobserwano przypadki wystąpienia białaczki. Jednakże brak jest dowodów, że białaczka występuje częściej u pacjentów leczonych hormonem wzrostu nieposiadających czynników predysponujących ich do wystąpienia tego schorzenia. Podobnie jak w przypadku wszystkich innych produktów zawierających somatropinę, u około 1 % pacjentów leczonych produktem leczniczym tworzą się przeciwciała skierowane przeciwko somatropinie. Wykazują one małą zdolność wiązania antygenu, a ich powstawanie nie ma wpływu na tempo wzrostu. W przypadku niewyjaśnionego braku odpowiedzi na leczenie należy wykonać badania diagnostyczne poziomu tych przeciwciał. Istnieje obecnie ograniczona ilość danych klinicznych dotyczących leczenia somatropiną pacjentów powyżej 80 lat. Pacjenci w podeszłym wieku mogą być bardziej podatni na działanie produktu leczniczego, a w konsekwencji na wystąpienie działań niepożądanych. W dwóch badaniach kontrolowanych placebo badano wpływ somatropiny na powrót do zdrowia u 522 dorosłych pacjentów z chorobami zagrażającymi życiu, u których wystąpiły powikłania po operacji na otwartym sercu, po operacji brzusznej, po urazie wielonarządowym lub z ostrą niewydolnością oddechową. Śmiertelność była większa u chorych leczonych somatropiną w dawce 5,3 lub 8 mg/dobę w porównaniu do osób otrzymujących placebo (odpowiednio 42% wobec 19%). Na podstawie tych informacji nie zaleca się stosowania somatropiny w wymienionych grupach pacjentów. Ponieważ nie ma informacji dotyczących bezpieczeństwa zastępczego leczenia hormonem wzrostu u pacjentów z ostrymi chorobami zagrażającymi życiu, należy rozważyć korzyści i ryzyko wynikające z kontynuacji leczenia. U wszystkich pacjentów z wymienionymi wyżej lub podobnymi ostrymi chorobami zagrażającymi życiu należy porównać ewentualne korzyści z ryzykiem leczenia somatropiną. W przypadku pacjentów z zespołem Pradera-Williego leczenie somatropiną należy zawsze kojarzyć ze stosowaniem diety niskokalorycznej. Donoszono o zgonach związanych ze stosowaniem hormonu wzrostu u dzieci z zespołem Pradera- Williego, u których występował 1 lub kilka z następujących czynników ryzyka: ciężka otyłość (pacjenci ze wskaźnikiem mc. /wzrost przekraczającym 200%), zaburzenia czynności układu oddechowego lub bezdech senny w wywiadzie, lub niezidentyfikowane zakażenie układu oddechowego. Zwiększone ryzyko może istnieć u pacjentów z 1 lub kilkoma z tych czynników. U pacjentów z zespołem Pradera-Williego, przed rozpoczęciem leczenia somatropiną, należy sprawdzić czy nie występują objawy obturacji górnych dróg oddechowych, bezdechu sennego lub zakażeń układu oddechowego. Jeżeli badanie dotyczące występowania obturacji górnych dróg oddechowych wykaże istnienie stanu patologicznego, dziecko należy skierować do laryngologa w celu wyleczenia choroby dróg oddechowych przed rozpoczęciem terapii hormonem wzrostu. Przed rozpoczęciem leczenia hormonem wzrostu należy przeprowadzić diagnostykę bezdechu sennego z zastosowaniem uznanych metod, takich jak polisomnografia lub nocna oksymetria. W razie podejrzenia bezdechu sennego, pacjenta należy monitorować. Jeżeli w trakcie leczenia somatropiną u pacjentów wystąpią objawy obturacji górnych dróg oddechowych (np. pojawi się lub nasili chrapanie), leczenie należy przerwać i ponownie przeprowadzić diagnostykę laryngologiczną. Wszyscy pacjenci z zespołem Pradera-Williego z podejrzeniem bezdechu sennego powinni być monitorowani. Pacjentów należy obserwować, czy nie występują u nich objawy zakażenia dróg oddechowych, które powinny być jak najwcześniej diagnozowane i intensywnie leczone. U wszystkich pacjentów z zespołem Pradera-Williego należy również kontrolować mc. przed leczeniem hormonem wzrostu i w trakcie tego leczenia. U pacjentów z zespołem Pradera-Williego powszechnie występuje boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza). Skolioza może się rozwijać, gdy dziecko rośnie zbyt gwałtownie. Dzieci należy poddać obserwacji pod tym kątem podczas terapii somatropiną. Jednakże nic nie wskazuje na to, aby stosowanie hormonu wzrostu zwiększało częstość występowania i natężenie skoliozy. Dane dotyczące długotrwałego leczenia osób dorosłych jak również pacjentów z zespołem Pradera- Williego są ograniczone. U dzieci z opóźnieniem wzrastania wewnątrzmacicznego należy wykluczyć inne przyczyny zaburzeń wzrostu przed rozpoczęciem leczenia. U dzieci z opóźnieniem wzrastania wewnątrzmacicznego przed rozpoczęciem leczenia oraz następnie, co roku należy oznaczać stężenie insuliny i glukozy na czczo. U pacjentów ze zwiększonym ryzykiem rozwoju cukrzycy (cukrzyca w wywiadzie rodzinnym, otyłość, ciężka oporność na insulinę, rogowacenie ciemne), należy przeprowadzić doustny test tolerancji glukozy. W razie wystąpienia jawnej cukrzycy nie należy podawać hormonu wzrostu. U dzieci z opóźnieniem wzrastania wewnątrzmacicznego zaleca się oznaczenie stężenia IGF-I przed wdrożeniem leczenia, a następnie 2 razy w ciągu roku. Jeśli kolejne wyniki poziomów IGF-I skorygowane względem wieku i okresu dojrzałości płciowej przekraczają +2 SD, w celu odpowiedniego dostosowania dawki hormonu można wziąć pod uwagę stosunek IGF-I/IGFBP-3. Doświadczenie dotyczące rozpoczynania leczenia u dzieci z opóźnieniem wzrastania wewnątrzmacicznego zbliżających się do okresu pokwitania jest niewystarczające, dlatego nie zaleca się rozpoczynania terapii w tym czasie. Doświadczenie ze stosowaniem produktu leczniczego u pacjentów z zespołem Silver-Russela jest także niewielkie. Intensyfikacja wzrostu osiągnięta dzięki leczeniu hormonem wzrostu dzieci z opóźnieniem wzrastania wewnątrzmacicznego może być w części utracona, jeśli terapia zostanie przerwana przed osiągnięciem wzrostu ostatecznego. Warunkiem podjęcia leczenia hormonem wzrostu pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek jest zmniejszenie czynności nerek o 50% w stosunku do normy. Aby potwierdzić zaburzenie wzrostu, przed rozpoczęciem leczenia należy przez rok obserwować tempo wzrastania. Podczas tego okresu należy ustalić sposób zachowawczego leczenia niewydolności nerek (włącznie z przeciwdziałaniem kwasicy i nadczynności przytarczyc oraz kontrolą stanu odżywienia). Ustalony sposób postępowania należy utrzymywać podczas leczenia hormonem wzrostu. W przypadku leczenia hormonem wzrostu pacjentów, u których istnieje konieczność przeszczepienia nerki, leczenie należy zakończyć niezwłocznie po przeszczepie. Dotychczas nie ma danych dotyczących ostatecznego wzrostu pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek uzyskanego pod wpływem leczenia somatropiną. U pacjentów leczonych somatropiną, zwłaszcza u dzieci, u których wystąpił ból brzucha, należy rozważyć możliwość zapalenia trzustki, chociaż zdarza się to rzadko. Bardzo rzadko może wystąpić zapalenie mięśni, które może być związane z substancją konserwującą - meta-krezolem. W przypadku bólów mięśniowych lub nadmiernie nasilonego bólu w miejscu wstrzyknięcia należy rozważyć diagnozę zapalenia mięśni. Jeżeli diagnoza zostanie potwierdzona należy stosować produkty lecznicze niezawierające meta-krezolu. Produkt leczniczy zawiera mniej niż 1 mmol (23 mg) sodu na maks. dawkę dobową, to znaczy produkt uznaje się za „wolny od sodu”. Somatropina nie ma wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów ani obsługiwania maszyn.

Jednoczesna terapia glikokortykosteroidami hamuje efekt stymulujący wzrost powodowany przez produkt leczniczy. U pacjentów z niedoborem ACTH należy starannie dobrać dawkę glikokortykosteroidów w terapii zastępczej, aby uniknąć jakiegokolwiek wpływu hamującego wzrost. Hormon wzrostu zmniejsza przemianę kortyzonu w kortyzol i może ujawnić wcześniej niezdiagnozowaną centralną niedoczynność kory nadnerczy lub sprawić, że małe dawki zastępcze glikokortykosteroidów będą nieskuteczne. Wyniki badań interakcji u dorosłych pacjentów z niedoborem hormonu wzrostu wskazują, że podawanie somatropiny może zwiększyć klirens związków, które są metabolizowane przez izoenzymy cytochromu P450. Może zwłaszcza wzrastać klirens substancji metabolizowanych przez izoenzym 3A4 cytochromu P450 (np. steroidów płciowych, kortykosteroidów, leków przeciwdrgawkowych i cyklosporyny), co prowadzi do zmniejszenia stężenia tych związków w osoczu. Znaczenie kliniczne tego zjawiska nie jest znane. U kobiet przyjmujących zastępczą doustną terapię estrogenową może być niezbędne zastosowanie większej dawki hormonu wzrostu w celu osiągnięcia zamierzonego skutku terapii.

Badania na zwierzętach dotyczące szkodliwego wpływu na reprodukcję są niewystarczające. Brak danych klinicznych dotyczących stosowania u kobiet w okresie ciąży. Produkty zawierające somatropinę nie są zalecane kobietom w ciąży oraz kobietom w wieku rozrodczym niestosującym skutecznej metody antykoncepcji. Brak danych klinicznych dotyczących stosowania somatropiny u kobiet karmiących piersią. Nie wiadomo czy somatropina przenika do mleka ludzkiego, tym niemniej wchłanianie nienaruszonych białek z żołądka i jelit niemowlęcia wydaje się być mało prawdopodobne. Należy zachować ostrożność podczas stosowania produktów zawierających somatropinę u kobiet karmiących piersią.

Pacjentów z niedoborem hormonu wzrostu cechuje zmniejszenie objętości płynów pozakomórkowych. Z chwilą rozpoczęcia leczenia somatropiną deficyt ten zostaje szybko wyrównany. U dorosłych pacjentów często występują działania niepożądane związane z zatrzymywaniem płynów, np. obrzęki obwodowe, sztywność mięśniowo-szkieletowa, bóle stawów lub mięśni oraz parestezje. Działania te są zwykle łagodne do umiarkowanego, występują w ciągu 1-szych m-cy leczenia i ustępują samoistnie lub po zmniejszeniu dawki produktu leczniczego. Częstość występowania wymienionych działań niepożądanych zależy od wielkości stosowanej dawki i wieku pacjenta, a prawdopodobnie wiąże się także z wiekiem, w którym pojawił się niedobór hormonu wzrostu. U dzieci takie niepożądane działania występują niezbyt często. Badania kliniczne u dzieci z niedoborem hormonu wzrostu. Długoterminowe leczenie dzieci z zaburzeniami wzrostu związanymi z niewystarczającym wydzielaniem hormonu wzrostu. Nowotwory łagodne, złośliwe oraz nieokreślone (włączając torbiele i polipy): (niezbyt często) białaczka. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) cukrzyca typu II. Zaburzenia układu nerwowego: (nieznana) parestezje, łagodne nadciśnienie śródczaszkowe. Zaburzenia mięśniowoszkieletowe i tkanki łącznej: (niezbyt często) ból stawów; (nieznana) ból mięśni, sztywność mięśniowoszkieletowa. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (bardzo często) reakcje w miejscu wstrzyknięcia; (nieznana) obrzęk obwodowy. Badania diagnostyczne: (nieznana) zmniejszenie stężenia kortyzolu we krwi. Szczegóły dotyczące działań niepożądanych, patrz ChPL. Badania kliniczne u dzieci z zespołem Turnera. Długoterminowe leczenie dzieci z zaburzeniami wzrostu związanymi z zespołem Turnera. Nowotwory łagodne, złośliwe oraz nieokreślone (włączając torbiele i polipy): (nieznana) białaczka. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) cukrzyca typu II. Zaburzenia układu nerwowego: (nieznana) parestezje, łagodne nadciśnienie śródczaszkowe. Zaburzenia mięśniowoszkieletowe i tkanki łącznej: (bardzo często) ból stawów; (nieznana) ból mięśni, sztywność mięśniowoszkieletowa. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (nieznana) obrzęk obwodowy, reakcje w miejscu wstrzyknięcia. Badania diagnostyczne: (nieznana) zmniejszenie stężenia kortyzolu we krwi. Szczegóły dotyczące działań niepożądanych, patrz ChPL. Badania kliniczne u dzieci z przewlekłą niewydolnością nerek. Długoterminowe leczenie dzieci z zaburzeniami wzrostu związanymi z przewlekłą niewydolnością nerek. Nowotwory łagodne, złośliwe oraz nieokreślone (włączając torbiele i polipy): (nieznana) białaczka. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) cukrzyca typu II. Zaburzenia układu nerwowego: (nieznana) parestezje, łagodne nadciśnienie śródczaszkowe. Zaburzenia mięśniowoszkieletowe i tkanki łącznej: (nieznana) ból stawów, ból mięśni, sztywność mięśniowoszkieletowa. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (często) reakcje w miejscu wstrzyknięcia; (nieznana) obrzęk obwodowy. Badania diagnostyczne: (nieznana) zmniejszenie stężenia kortyzolu we krwi. Szczegóły dotyczące działań niepożądanych, patrz ChPL. Badania kliniczne u dzieci z opóźnieniem wzrastania wewnątrzmacicznego. Długoterminowe leczenie dzieci z zaburzeniami wzrostu związanymi z opóźnieniem wzrastania wewnątrzmacicznego. Nowotwory łagodne, złośliwe oraz nieokreślone (włączając torbiele i polipy): (nieznana) białaczka. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) cukrzyca typu II. Zaburzenia układu nerwowego: (nieznana) parestezje, łagodne nadciśnienie śródczaszkowe. Zaburzenia mięśniowoszkieletowe i tkanki łącznej: (niezbyt często) ból stawów; (nieznana) ból mięśni, sztywność mięśniowoszkieletowa. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (często) reakcje w miejscu wstrzyknięcia; (nieznana) obrzęk obwodowy. Badania diagnostyczne: (nieznana) zmniejszenie stężenia kortyzolu we krwi. Szczegóły dotyczące działań niepożądanych, patrz ChPL. Badania kliniczne u dzieci z zespołem Pradera-Williego. Długoterminowe leczenie oraz poprawa budowy ciała dzieci z zaburzeniami wzrostu związanymi z zespołem Pradera-Williego. Nowotwory łagodne, złośliwe oraz nieokreślone (włączając torbiele i polipy): (nieznana) białaczka. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) cukrzyca typu II. Zaburzenia układu nerwowego; (często) parestezje, łagodne nadciśnienie śródczaszkowe. Zaburzenia mięśniowoszkieletowe i tkanki łącznej: (często) ból stawów, ból mięśni; (nieznana) sztywność mięśniowoszkieletowa. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (często) obrzęk obwodowy; (nieznana) reakcje w miejscu wstrzyknięcia. Badania diagnostyczne: (nieznana) zmniejszenie stężenia kortyzolu we krwi. Szczegóły dotyczące działań niepożądanych, patrz ChPL. Badania kliniczne u dorosłych z niedoborem hormonu wzrostu. Terapia zastępcza u dorosłych z niedoborem hormonu wzrostu. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania: (nieznana) cukrzyca typu II. Zaburzenia układu nerwowego: (często) parestezje; (nieznana) łagodne nadciśnienie śródczaszkowe. Zaburzenia mięśniowoszkieletowe i tkanki łącznej: (bardzo często) ból stawów; (często) ból mięśni, sztywność mięśniowoszkieletowa. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: (bardzo często) obrzęk obwodowy; (nieznana) reakcje w miejscu wstrzyknięcia. Badania diagnostyczne: (nieznana) zmniejszenie stężenia kortyzolu we krwi. Szczegóły dotyczące działań niepożądanych, patrz ChPL. Zgłaszano, że somatropina zmniejsza stężenie kortyzolu. Kliniczne znaczenie tego działania jest nieznane. U dzieci leczonych somatropiną z powodu niedoboru hormonu wzrostu bardzo rzadko zgłaszano przypadki wystąpienia białaczki. Choroba ta występuje z podobną częstością wśród dzieci bez niedoboru hormonu wzrostu. Po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu zgłaszano rzadkie przypadki nagłych zgonów pacjentów z zespołem Pradera-Williego, u których stosowano somatropinę. Związek przyczynowy nie został jednak ustalony. Po wprowadzeniu produktu leczniczego do obrotu zgłaszano przypadki zapalenia trzustki u pacjentów leczonych z powodu niedoboru hormonu wzrostu. U dzieci leczonych hormonem wzrostu zgłaszano przypadki młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej i choroby Legg-Calve-Perthesa. Związek przyczynowy z somatropiną nie został jednak ustalony.

Ostre przedawkowanie początkowo może prowadzić do hipoglikemii, a następnie wywołać hiperglikemię. Długotrwałe przedawkowanie somatropiny może spowodować takie same dolegliwości i objawy, jakie wywołuje nadmierne wytwarzanie hormonu wzrostu.

Somatropina jest silnym hormonem metabolicznym, odgrywającym ważną rolę w przemianie tłuszczów, węglowodanów i białek. U dzieci z endogennym niedoborem hormonu wzrostu somatropina pobudza wzrost liniowy, co przyspiesza wzrastanie. U osób dorosłych, jak również u dzieci, somatropina podtrzymuje prawidłową budowę ciała, utrzymując dodatni bilans azotowy i pobudzając wzrost mięśni szkieletowych, a także przyspieszając przemiany tłuszczu w organizmie. Szczególnie wrażliwa na działanie somatropiny jest tkanka tłuszczowa narządów. Po zwiększeniu lipolizy somatropina zmniejsza wychwyt trójglicerydów przez zapasowe komórki tłuszczowe. Pod wpływem somatropiny wzrasta stężenie IGF-I (insulinopodobnego czynnika wzrostu typu I) i IGFBP3 (białka typu 3 wiążącego insulinopodobny czynnik wzrostu) w surowicy.

1 ml roztw. do wstrzyk. zawiera 5,3 mg (16 j.m.) lub 12 mg (36 j.m.) somatropiny, która jest produkowana w komórkach bakterii Escherichia coli technologią rekombinacji DNA.