Cyklofosfamid jest stosowany w monoterapii lub w leczeniu skojarzonym w poniżej wymienionych chorobach. Białaczki: ostra lub przewlekła białaczka limfoblastyczna/limfocytowa i białaczka szpikowa. Chłoniaki złośliwe: ziarnica złośliwa (choroba Hodgkina), chłoniak nieziarniczy, szpiczak mnogi. Złośliwe guzy lite z przerzutami lub bez przerzutów: rak jajnika, rak piersi, drobnokomórkowy rak płuc, neuroblastoma (nerwiak niedojrzały), mięsak Ewinga, mięśniakomięsak prążkowany u dzieci, kostniakomięsak, ziarniniak Wegenera. Leczenie immunosupresyjne w przeszczepach organów. Leczenie kondycjonujące, poprzedzające allogeniczny przeszczep szpiku kostnego: ciężka anemia aplastyczna, ostra białaczka szpikowa i ostra białaczka limfoblastyczna, przewlekła białaczka szpikowa.

Cyklofosfamid powinien być stosowany jedynie przez lekarzy mających doświadczenie w jego stosowaniu. Dawkowanie należy dobierać indywidualnie dla każdego pacjenta. Dawki i czas trwania leczenia i/lub przerwy w leczeniu zależą od wskazania terapeutycznego, schematu terapii skojarzonej, ogólnego stanu zdrowia pacjenta i funkcjonowania narządów, a także od wyników kontrolnych badań laboratoryjnych (zwłaszcza monitorowania komórek krwi). W leczeniu skojarzonym z innymi lekami cytostatycznymi o podobnej toksyczności może być konieczne zredukowanie dawki lub wydłużenie odstępów pomiędzy kolejnymi cyklami leczenia. Dzięki zastosowaniu czynników stymulujących hematopoezę (czynnik wzrostu kolonii i czynniki stymulujące erytropoezę) można zmniejszyć ryzyko powikłań mielosupresyjnych i/lub ułatwić dostarczenie zamierzonej dawki. W celu zmniejszenia ryzyka toksycznego działania na drogi moczowe w trakcie lub niezwłocznie po podaniu, należy podać odpowiednią ilość płynów doustnie lub w postaci infuzji w celu wymuszenia diurezy. Dlatego cyklofosfamid powinien być podawany rano. Pacjenci z zaburzeniami wątroby. Ciężkie zaburzenie czynności wątroby może wiązać się ze zmniejszoną aktywacją cyklofosfamidu. Może to wpłynąć na skuteczność leczenia cyklofosfamidem i powinno być wzięte pod uwagę przy doborze dawki i interpretacji odpowiedzi pacjenta na zastosowaną dawkę produktu leczniczego. Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek. U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek, zwłaszcza u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek, w wyniku zmniejszonego wydalania przez nerki może dojść do zwiększenia stężenia cyklofosfamidu i jego metabolitów w osoczu. Może to powodować zwiększoną toksyczność i powinno być wzięte pod uwagę przy ustalaniu dawkowania u tych pacjentów. Cyklofosfamid i jego metabolity podlegają dializie, chociaż mogą występować różnice w oczyszczaniu zależnie od użytego systemu do dializy. U pacjentów wymagających dializy należy rozważyć zapewnienie stałych odstępów pomiędzy podawaniem cyklofosfamidu i dializą. Osoby w podeszłym wieku. U pacjentów w podeszłym wieku, podczas monitorowania działań toksycznych i dostosowania dawki należy uwzględnić częstsze w tej populacji zaburzenia czynności wątroby, nerek, serca lub innych narządów oraz jednocześnie występujące choroby i inne stosowane leki.

W trakcie leczenia nie należy spożywać alkoholu, grejpfrutów i soku grejpfrutowego. Ze stosowaniem cyklofosfamidu wiąże się duże ryzyko wystąpienia wymiotów, stąd zaleca się zapobiegawcze stosowanie antagonisty receptora serotoninowego i kortykosteroidu. Postępowanie uroprotekcyjne obejmuje podawanie preparatów zawierających mesnę. Należy zwracać szczególną uwagę na odpowiednie nawodnienie pacjenta. Cyklofosfamid może upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania urządzeń mechanicznych w ruchu. Lek powinien być stosowany pod nadzorem onkologa klinicznego z odpowiednim doświadczeniem w stosowaniu leków przeciwnowotworowych.

Nadwrażliwość na cyklofosfamid. Klinicznie istotna mielosupresja, szczególnie u chorych uprzednio leczonych cytostatykami i/lub po radioterapii. Krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego. Choroby powodujące zastój w drogach moczowych. Czynne zakażenia.

Należy zachować szczególną ostrożność u chorych, którzy byli uprzednio poddawani leczeniu cytotoksycznemu i/lub radioterapii, z zaburzeniami elektrolitowymi, z niewydolnością nerek i/lub wątroby, w podeszłym wieku, z zaburzeniami czynności układu immunologicznego (np. w przebiegu cukrzycy). W początkowym okresie leczenia należy co 5-7 dni kontrolować morfologię krwi obwodowej z obrazem odsetkowym leukocytów, zaś w przypadku zmniejszenia ich liczby <3 G/l - co 1-2 dni, w leczeniu przewlekłym - co 2 tyg. U chorych przyjmujących cyklofosfamid należy regularnie oceniać czynność wątroby i nerek; w razie potrzeby zmniejszyć dawkę leku. W przypadku wystąpienia krwiomoczu lub krwinkomoczu konieczne jest przerwanie leczenia. Odpowiednie nawodnienie chorego w trakcie leczenia i równoczesne stosowanie mesny może zmniejszyć częstość występowania i nasilenie krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego. W wyniku leczenia cyklofosfamidem mogą ulec nasileniu choroby o podłożu zatorowo-zakrzepowym, może wystapić DIC lub zespół hemolityczno-mocznicowy. Ich przyczyną może być choroba podstawowa. W trakcie leczenia należy również kontrolować stężenie elektrolitów we krwi i zachować szczególną ostrożność u pacjentów z chorobami serca w wywiadzie. Lek wykazuje częściową oporność krzyżową z ifosfamidem. Stosowanie szczepionek zawierających żywe atenuowane wirusy jest przeciwwskazane przez okres nie krótszy niż 3 m-ce po zakończeniu chemioterapii. U chorych leczonych lekami przeciwnowotworowymi (w tym cyklofosfamidem), u których wystąpiła ospa wietrzna, może wystąpić zagrażające życiu zaostrzenie infekcji. Lek wykazuje działanie mutagenne, karcenogenne i teratogenne.

Cyklofosfamid może nasilać hipoglikemizujące działanie pochodnych sulfonylomocznika. Równocześnie stosowany allopurinol lub hydrochlorotiazyd nasilają jego działanie immunosupresyjne. Stosowanie fenobarbitalu, fenytoiny lub wodzianu chloralu nasila jego metabolizm cyklofosfamidu przez enzymy mikrosomalne wątroby. W trakcie stosowania leku skuteczność szczepienia przeciw grypie może być zmniejszona. Cyklofosfamid hamuje aktywność cholinoesterazy - w przypadku równoczesnego stosowania depolaryzujących leków zwiotczających (np.chlorku sukcynylocholiny) przy współistniejącym defekcie pseudocholinoesterazy, może dochodzić do przedłużonych okresów bezdechu. Chloramfenikol może wydłużać T_0,5 cyklofosfamidu i spowalniać jego metabolizm. Antracykliny i pentostatyna oraz uprzednie napromienianie okolicy serca mogą nasilać potencjalnie kardiotoksyczne działanie leku. Cyklofosfamid może nasilać kardiotoksyczność doksorubicyny. Indometacyna stosowana równocześnie z cyklofosfamidem może spowodować zatrucie wodne. Grejpfruty i sok grejpfrutowy mogą zmniejszać aktywację, a przez to skuteczność cyklofosfamidu. U chorych otrzymujących duże dawki cyklofosfamidu w skojarzeniu z busulfanem lub napromienianiem całego ciała w przypadku przeszczepienia szpiku kostnego może wystąpić zakrzepica wielkich pni żyły wątrobowej. U chorych po adrenalektomii przyjmujących cyklofosfamid może być konieczna modyfikacja dawkowania kortykosteroidów stosowanych w terapii substytucyjnej.

Kategoria D. Nie stosować w ciąży, szczególnie w I trymestrze. W trakcie leczenia i po nim należy stosować skuteczne metody antykoncepcji. Cyklofosfamid przenika do pokarmu kobiecego - podczas leczenia należy przerwać karmienie piersią.

Mielotoksyczność. Leukopenia i małopłytkowość (w 7-14 dniu, powrót do wartości prawidłowych po 3-4 tyg. od rozpoczęcia leczenia), niedokrwistość (zwykle po kilku cyklach leczenia), krwawienia. Wtórne zakażenia - niekiedy prowadzące nawet do zgonu. Często: nudności i wymioty zależne od dawki (w 50% umiarkowane do ciężkich), rzadko: jadłowstręt, biegunka, zaparcie, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, w pojedynczych przypadkach: krwotoczne zapalenie jelita grubego. Częstym powikłaniem jest krwotoczne jałowe zapalenie pęcherza moczowego (zwłaszcza po dużych dawkach), rzadko - obrzęk ścian pęcherza, krwawienia podśluzówkowe i zapalenie śródmiąższowe ze zwłóknieniem ścian pęcherza. Rzadko występuje uszkodzenie kanalików nerkowych (szczególnie po zastosowaniu dużych dawek). Hepatotoksyczność obejmuje: zwiększenie aktywności ALT, AST, GGT, fosfatazy alkalicznej i stężenia bilirubiny oraz - po podaniu dużych dawek - zakrzepicę wielkich pni żyły wątrobowej (zespół Budda i Chiariego). W pojedynczych przypadkach: przewlekłe śródmiąższowe zwłóknienie płuc, zapalenie płuc, toksyczno-alergiczny obrzęk płuc. Kardiotoksyczność obejmuje wystąpienie: kardiomiopatii, zaburzeń rytmu serca, zastoinowej niewydolności serca, krwotocznego zapalenie mięśnia sercowego, martwicy serca i zapalenia osierdzia. Często obserwuje się przemijającą utratę włosów, sporadycznie - zmiany barwnikowe na powierzchni dłoni, stóp i paznokci oraz zapalenie skóry i błon śluzowych. Mogą również wystąpić: zespół Schwartza i Barttera (wzmożone zatrzymywanie wody w wyniku nadmiernego wydzielania ADH), reakcje nadwrażliwości z gorączką, wstrząs, przejściowe zaburzenia widzenia, zwroty głowy, ostre zapalenie trzustki, zaburzenia spermatogenezy (oligospermia, azoospermia) i oogenezy (amenorrhoea). U leczonych cyklofosfamidem istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia wtórnych nowotworów: raka pęcherza moczowego (szczególnie u chorych, których wystąpiło krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego), zespołów mielodysplastycznych, ostrej białaczki.

W przypadku przedawkowania należy się spodziewać objawów mielosupresji - głównie leukocytopenii oraz krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego. Brak swoistego antidotum. Stosuje się leczenie podtrzymujące i objawowe. Cyklofosfamid można usunąć z organizmu za pomocą hemodializy.

Cytostatyk, z grupy oksazofosforyn o działaniu alkilującym, wykazujący podobieństwo chemiczne do iperytu azotowego. Działanie cytotoksyczne leku polega na interakcji alkilujących metabolitów cyklofosfamidu z DNA, co prowadzi do fragmentacji łańcuchów DNA i rozerwania wiązań krzyżowych DNA-białko. Działanie leku nie jest swoiste dla poszczególnych faz cyklu. Cyklofosfamid jest prawie całkowicie wchłaniany z przewodu pokarmowego, dostępność biologiczna po podaniu doustnym wynosi 75%. Bardzo słabo wiąże się z białkami osocza; niektóre jego metabolity wiążą się z nimi w 60%.

1 draż. zawiera 50 mg cyklofosfamidu.