Europejski Tydzień Szczepień. Liczy się każda dawka szczepionki
Obchody Europejskiego Tygodnia Szczepień, koordynowane przez Światową Organizację Zdrowia, od lat mają na celu upowszechnienie immunizacji jako podstawowej metody zapobiegania wielu groźnym chorobom i ochronie życia.
Tegoroczne obchody Europejskiego Tygodnia Szczepień koncentrują się na zachęcaniu społeczeństw do szczepienia dzieci, jak również osób dorosłych, zgodnie z kalendarzem szczepień obowiązującym w danym kraju, do nadrabiania zaległości w szczepieniach, a także do szczepienia się przeciw grypie i COVID-19, zwłaszcza w przypadku osób z grup ryzyka.
Aby podkreślić znaczenie przyjmowania o czasie kolejnych dawek szczepionek, tegorocznym obchodom Europejskiego Tygodnia Szczepień towarzyszą hasła: „każda dawka się liczy” oraz „szczepienie o czasie ma znaczenie”.
Eksperci NIZP-PZH podkreślają, że szczepienia dorosłych są tak samo ważne jak szczepienia dzieci. W przypadku wielu chorób zakaźnych nieuodpornieni dorośli są bowiem narażeni na zachorowania i powikłania w większym stopniu niż dzieci.
Grupą szczególnie narażoną na ciężki przebieg chorób zakaźnych są seniorzy. W Polsce do zalecanych tej grupie wiekowej szczepień bezpłatnych (lub dofinansowanych) zalicza się szczepienia przeciw grypie oraz przeciw COVID-19. Z estymacji, które podaje na swoich stronach Ogólnopolski Program Zwalczania Chorób Infekcyjnych wynika jednak, że w sezonie grypowym 2021/22 przeciw wirusowi grypy zaszczepiło się niecałe 23 proc. osób po 65. roku życia. A już w sezonie 2022/23 do końca marca zaraportowano ponad 4,6 miliona przypadków zachorowań na grypę i był to najcięższy sezon od ponad 10 lat.
Dlatego konieczne jest edukowanie osób starszych i ich bliskich na temat korzyści płynących z tej metody profilaktyki oraz bezpieczeństwa szczepionek. Jest to istotne również ze względów ekonomicznych - w polskim społeczeństwie rośnie odsetek osób po 65. roku życia, a szczepienia zapobiegające chorobom i ich powikłaniom są jednym z najbardziej efektywnych kosztowo osiągnięć medycyny i są bardziej opłacalne niż leczenie infekcji.
Z tej przyczyny wciąż trwają prace nad nowymi szczepionkami przeciwko chorobom zakaźnym, które zagrażają nie tylko dzieciom, ale też osobom dorosłym.
W połowie marca 2023 r. na polskim rynku pojawiła się szczepionka skuteczna w profilaktyce półpaśca oraz neuralgii półpaścowej. Półpasiec zagraża wszystkim osobom, które chorowały na ospę wietrzną. Ocenia się, że jedna na trzy osoby zachoruje na półpasiec w ciągu życia. Ponieważ półpasiec może mieć poważny przebieg, powinno się zachęcać osoby dorosłe do szczepień przeciw tej chorobie. Szczepionka jest zalecana osobom w wieku 50 lat i starszym, oraz dorosłym od 18 lat o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec.
Obowiązkowe szczepienia dzieci są bardzo ważne dla budowania odporności populacyjnej i zapobiegają szerzeniu się chorób w postaci epidemii. Dlatego wciąż wprowadzane są nowe szczepionki, a eksperci rekomendują poszerzanie Kalendarza Szczepień o kolejne bezpłatne szczepienia, np. przeciwko meningokokom.
Zakażenia meningokokowe mogą powodować inwazyjną chorobę meningokokową (IChM), która obejmuje zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub sepsę (posocznicę). IChM rozwija się bardzo szybko - przebieg bywa piorunujący i może doprowadzić do zgonu nawet w kilkanaście godzin od wystąpienia pierwszych, niecharakterystycznych objawów. Często powoduje ciężkie, trwałe powikłania. Obarczona jest też wysoką śmiertelnością.
Chociaż na zakażenie meningokokami narażeni są wszyscy, niezależnie od płci, wieku czy aktualnego stanu zdrowia, to najczęściej chorują niemowlęta (dzieci w pierwszym roku życia). Ze względu na trudności w diagnozie na podstawie wstępnych objawów i piorunujący przebieg IChM, szczepienia są najlepszym sposobem zapobiegania tej chorobie.
W Polsce rocznie rejestrowanych jest ok. 150-200 zachorowań na IChM. Za najwięcej przypadków tej groźnej choroby odpowiadają meningokoki serogrupy B (w Polsce w 2022 r. wśród niemowląt odsetek ten wyniósł 85 proc.). Dlatego, co podkreślają polscy eksperci w zakresie profilaktyki IChM, szczepienie niemowląt przeciw meningokokom należy rozpoczynać w pierwszym półroczu życia. Jeżeli z jakiegokolwiek powodu, np. ceny, niemożliwe jest podanie obu szczepionek, zaleca się rozpoczęcie szczepień od podania szczepionki przeciw serotypowi B i możliwie jak najszybciej podanie szczepionki przeciw serotypom ACWY, ponieważ tylko wówczas można mówić o pełnej profilaktyce IChM.
„Szczepionki są jednym z najbezpieczniejszych produktów medycznych. Dlatego nie powinniśmy obawiać się szczepionek, lecz raczej chorób zakaźnych. Wszystkie choroby zakaźne, w przeciwieństwie do szczepionek, niosą bowiem ze sobą ryzyko poważnych powikłań, a nawet zgonu” - oceniają uczestnicy konferencji „Szczepienia 2023 - gdzie jesteśmy? Dokąd zmierzamy?”.
